Սյունիքի մարզում սեպտեմբերի 14-15-ը ՀՀ մարդու իրավունքների
պաշտպանի աշխատակազմի փաստահավաք աշխատանքները հաստատում են, որ Երևան-Կապան Մ2
միջպետական ճանապարհի Գորիսի Որոտան բնակավայրի հատվածում սեպտեմբերի 11-ին
ադրբեջանական ոստիկանական հենակետ տեղադրելուց հետո ադրբեջանական զինված
ծառայողները շարունակական դիտավորյալ արարքներով խախտում են մարդկանց
իրավունքները:
Մասնավորապես, փաստերը վկայում են, որ հենակետի զինված ծառայողները
շարունակում են առանց իրավական հիմքերի կանգնեցնել օրինական հիմունքներով ՀՀ-ում
գտնվող և միջպետական ճանապարհի այդ հատվածով երթևեկող իրանական պետհամարանիշներով
բեռնատար ավտոմեքենաներ, տարբեր ստուգումներ իրականացնել: Վարորդներից անօրինական
գանձում են գումարներ, ներկայացնում են անօրինական այլ պահանջներ:
Մասնավորապես, պահանջում են դիզվառելիք, հայտարարված իբր պետական
մուծումներից զատ գանձում են կանգնելու համար վճար, կան ահազանգեր ՀՀ դրամով
տարբեր չափի գումարներ գանձելու մասին:
Ոստիկանական հենակետի անմիջապես հարևանությամբ՝ ճանապարհի վրա
տեղադրված են արգելապատնեշներ:
Ադրբեջանական զինված ծառայողների այս անօրինական արարքների
պատճառով ճանապարհի Որոտանի հատվածում էականորեն դանդաղել է մարդկանց ու
քաղաքացիական մեքենաների տեղաշարժը, այդ պատճառով հաճախակի են դարձել խցանումները:
Դրանք գնալով ավելի են ինտենսիվանում:
Նույն կերպ խաթարվել է երթևեկությունը Կապան-Տաթև ճանապարհով:
Ճանապարհը լրջորեն ծանրաբեռնվել է՝ նման բեռնատարների ու ծավալի երթևեկության
համար նախատեսված չլինելու պատճառով: Առկա են վթարների դեպքեր:
Խոսքը ինչպես ՀՀ քաղաքացիական բնակչության, այնպես էլ ՀՀ տարածքում
օրինական հիմքով գտնվող Իրանի Իսլամական Հանրապետության քաղաքացիների իրավունքների
մասին է:
Որոտանի հատվածում հերթերի, խցանումների պատճառով երթևեկությունը
դարձել է միակողմանի: Լրջորեն բարդացել է ՀՀ քաղաքացիական բնակչության
հաղորդակցությունը, այդ թվում՝ հասանելիությունը հրատապ բժշկական
ծառայություններին: Նշվածից զատ, խախտվում է նաև Իրանի քաղաքացիների
գործարարությամբ զբաղվելու և նրանց աշխատանքային իրավունքները: Մարդիկ կրում են
էական նյութական վնասներ:
Ճանապարհի Որոտանի հատվածում տեղադրված տեսախցիկների միջոցով
ադրբեջանական իշխանությունները շարունակում են ՀՀ քաղաքացիական բնակիչների
անձնական տվյալներ բացահայտ հավաքելը՝ առանց իրավական հիմքերի:
Տեսախցիկներն ակնհայտ արձանագրում են բոլոր մեքենաների
պետհամարանիշները, ուղևորների քանակը, նրանց ու վարորդների դեմքերը՝ հաշվի
առնելով, որ հատկապես առանց այն էլ ճանապարհի այդ հատվածում ադրբեջանական զինված
ծառայողների տեղադրած արգելապատնեշների պատճառով էականորեն դանդաղել է
ավտոմեքենաների արագությունը:
Հենակետի զինված ծառայողները, որոնք գրեթե բոլոր դեպքերում
դիմակավորված են, դեմքերն ամբողջությամբ փակված է, մշտապես ծառայություն են
իրականացնում ինքնաձիգներով ու այլ զինատեսակներով, ինչպես հաստատում են ՀՀ մարդու
իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմի ուսումնասիրությունները:
Սա բացարձակ անթույլատրելի, բացահայտ ահաբեկող նշանակության
հանդերձանք է ու պահվածք՝ հաշվի առնելով, որ խոսքը գնում է ՀՀ համայնքներ իրար
միավորող միջպետական նշանակության ճանապարհի մասին ու որ այդ ճանապարհող երթևեկում
են գլխավորապես քաղաքացիական անձինք:
Ավելին, ադրբեջանական զինված ծառայողների դիմակավորված լինելը
կոպտորեն ոտնահարում է մարդու իրավունքների միջազգային կանոնները, բացարձակ
բարձրացնում է անօրինական արարքների ռիսկը և ապահովում է անպատժելիության
մթնոլորտ:
Ակնհայտ է, որ ադրբեջանական իշխանություններն ի սկզբանե հստակ
գիտեն, թե ինչ վտանգավոր հետևանքների մարդկանց համար կարող են առաջացնել իրենց այս
արարքները և դիտավորությամբ գնացել են դրան: Ուստի, կրում են մարդու իրավունքների
կոպիտ ոտնահարումների համար պատասխանատվությունը: Նրանց արարքները չունեն իրավական
հիմք:
Անհերքելի է, որ ադրբեջանական ոստիկանական հենակետի տեղակայումը,
ինչպես նաև նման գործելաոճը հետապնդում է լարվածություն առաջացնելու, քաղաքացիական
բնակչությանն ահաբեկելու նպատակ:
Բազմաթիվ բեռնատար մեքենաների հերթերը, խցանումները խաթարել են
Գորիսի Որոտան բնակավայրի քաղաքացիական բնակչության բնականոն ու խաղաղ կյանքը,
առաջացրել են մարդկանց ֆիզիկական անվտանգությունը վտանգող հետևանքներ:
Ստեղծված պայմաններում ադրբեջանական ոստիկանական հենակետը,
արգելապատնեշներն ու տեսախցիկները, զինված ծառայողների տեղակայումը բացահայտ
անիրավաչափ են: Այս հարցում պետք է ղեկավարվել մարդու իրավունքների գերակայության
սկզբունքով՝ հատկապես հաշվի առնելով, որ երկու պետությունների միջև տեղի չի
ունեցել պետական սահմանի դելիմիտացիա և դեմարկացիա:
Մարդու իրավունքների պաշտպանը ստեղծված վիճակի մասին կտեղեկացնի միջազգային
կառույցներին (ՄԱԿ, ԵԱՀԿ, ԵԽ և այլն):
Արման Թաթոյան
Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան
English
