Կապանից դեպի 6 գյուղեր՝ Ճակատեն, Շիկահող, Սրաշեն, Ներքին Հանդ,
Ծավ, Շիշկերտ տանող այլընտրանքային ճանապարհը ևս դիտարկվում է ադրբեջանական զինված
ծառայողների կողմից, հետևաբար՝ բացի դժվարանցանելիությունից ու դրա հետևանքով
հումանիտար խնդիրներից, բնակիչների իրավունքների ոտնահարումներից մարդկանց կյանքի
իրավունքի և անվտանգության երաշխավորման խնդիրը մնալու է չլուծված։
Ուստի, անհրաժեշտ է վերացնել խախտման աղբյուրը՝ խնդիրների իրական
պատճառը:
Երեկ և այսօր ուսումնասիրել ենք այս պահին շահագործվող
այլընտրանքային ճանապարհի դիտարկվող հատվածները (կից լուսանկարներում դիտարկվող ոչ
բոլոր մասերն են)։
Ուսումնասիրություններ ենք արել Կապան համայնքի ղեկավար Գևորգ
Փարսյանի և նրա անձնակազմի հետ:
Գյուղերում բնակիչները նաև վկայեցին, որ երբ 90-ական թվականներին
այդ այլընտրանքային ճանապարհը ստիպված են եղել շահագործել, ադրբեջանական զինված
ծառայողների դիտարկելու պատճառով՝ եղել են նրանց կողմից քաղաքացիական տներ ու
մարդկանց հրազենով, այդ թվում՝ դիպուկահար կրակոցներով, թիրախավորելու դեպքեր։
Փաստերն ակնհայտ են հաստատում, որ հայատյացության պետական
հովանավորչությունն ու խրախուսումն Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից այս
տարիների ընթացքում միմիայն խորացել է և նոր՝ ծայրահեղ դրսևորումներ է ստացել՝
հասնելով ֆաշիզմի։ Իսկ վերջին պատերազմի ընթացքում դրսևորվել է դաժանություններով
ու մարդու իրավունքների այլ կոպիտ խախտումներով: Հետևաբար, նման դեպքերի
կրկնությունը չի բացառվում։
Ընդ որում, այս ճանապարհի դեպքում տեղանքի առանձնահատկությունն այն
է, որ շատ մասեր հատկապես ձմռան ամիսներին կդառնան պարզապես անանցանելի: Այս մասին
վկայել են նաև գյուղերի բնակիչները՝ հիշելով, որ 90-ական թթ. ճանապարհը
շահագործելու ժամանակ բախվել են նույն խնդիրների: Սա իր հերթին ավելի կխորացնի գյուղերի
մեկուսացման աստիճանը։
Հարկ եմ համարում հատուկ նշել, որ ինքներս ենք տեսել, թե ինչպես են
համայնքային, մարզպետարանի մարմինները, ՀՀ ԱԱԾ Սահմանապահ զորքերը կամ պարզապես
հարակից համայնքների բնակիչներ ջանք ու եռանդ ներդնում՝ ճանապարհն անցանելի
դարձնելու, մարդկանց օգնելու համար:
Մարդկանց չարչարանքը միմիայն գնահատելի է, բայց, ինչպես արդեն ասել
եմ, հարցն այստեղ բոլորովին այլ է:
Լուծված չէ ամենագլխավորը՝ երաշխավորված չեն մարդկանց կյանքի
իրավունքը, անվտանգությունն ու ազատ տեղաշարժի իրավունքը, մյուս կենսական
իրավունքները:
Այսինքն՝ որպես այլընտրանքային շահագործվող ճանապարհն օբյեկտիվորեն
չի լուծում իրավունքների այն զանգվածային խախտումները վերացնելու հարցը, որ առաջ է
եկել ադրբեջանական իշխանությունների, նրանց զինված ծառայողների անօրինական
արարքներով (օրինակ՝ անվտանգություն, բնականոն կյանքի վերականգնում և այլն):
Ուստի, անհրաժեշտ ելքը մեկն է՝ ադրբեջանական զինված կամ այլ
ծառայողներ մեր համայնքների հարևանությամբ կամ համայնքների միջև ճանապարհներին
չպետք է լինեն, պետք է ստեղծվի անվտանգության ապառազմականացված գոտի:
Դա է ՀՀ բնակիչների իրավունքները վերականգնելու ճանապարհը: Սա
ամբողջությամբ բխում է միջազգային փորձից ու չափանիշներից:
Ոչ ոք իրավունք չունի անտեսել մարդու իրավունքների և հումանիտար
խնդիրները սահմանների որոշման հետ կապված գործընթացում և վերջ:
Այս մասին Մարդու իրավունքների պաշտպանի հատուկ զեկույցները
կներկայացնեմ միջազգային համապատասխան կառույցներին, ինչպես նաև ՀՀ մարմիններին և
ՀԿ-ներին:
Արման Թաթոյան
Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպան
English
